کانی کمیاب آدامیت (Adamite) از جمله گوهرهای طبیعی و کلکسیونی است که به دلیل رنگ‌های متنوع، شفافیت زیبا و خاصیت فلورسانس قوی، توجه بسیاری از زمین‌شناسان و مجموعه‌داران را به خود جلب کرده است.

آدامیت با تراش فست از  مپیمی واقع در مکزیک 

آدامیت با تراش فست از مپیمی واقع در مکزیک 

آدامیت چیست؟

آدامیت یک کانی فسفات روی و آرسنیک است که در بخش‌های اکسیدی کانسارهای سرب و روی تشکیل می‌شود.
فرمول شیمیایی آن Zn₂(AsO₄)(OH) است.
این کانی نخستین‌بار توسط زمین‌شناس فرانسوی گیلبرت جوزف آدام (Gilbert-Joseph Adam) شناسایی و نام‌گذاری شد.

رنگ‌های آدامیت و علت آن‌ها

رنگ آدامیت‌ها بسته به وجود عناصر فرعی در ساختارشان متغیر است:

• حضور آهن (Fe) رنگ زرد تا زرد مایل به سبز ایجاد می‌کند.
• وجود مس (Cu) سبب رنگ سبز یا سبزآبی می‌شود.
• کبالت (Co) باعث ایجاد رنگ‌های صورتی، بنفش یا ارغوانی می‌گردد.
• منگنز (Mn) نیز رنگ‌های ارغوانی یا صورتی روشن را به وجود می‌آورد.

این تنوع رنگی باعث شده آدامیت در میان کانی‌های کلکسیونی نادر جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.

وجود مس (Cu) سبب رنگ سبز یا سبزآبی می‌شود

خاصیت فلورسانس

یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های آدامیت، فلورسانس درخشان آن زیر نور فرابنفش (UV) است.
این کانی در نور UV کوتاه یا بلند، معمولاً به رنگ سبز نئون بسیار روشن می‌درخشد.
در برخی نمونه‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که دارای ناخالصی‌های خاص هستند، درخششی زرد لیمویی نیز مشاهده می‌شود.

این خاصیت نوری منحصربه‌فرد، آدامیت را به یکی از چشمگیرترین کانی‌ها در نمایشگاه‌های معدنی تبدیل کرده است.

فلورسانس در آدامیت زیر نور فرابنفش

ویژگی‌های فیزیکی و نوری آدامیت

آدامیت دارای سختی تقریبا حدود ۳.۵ در مقیاس موس است و در نتیجه کانی‌ای نسبتاً نرم محسوب می‌شود.
کلیواژ (Cleavage) آن مشخص و کامل است، به همین دلیل در برابر ضربه یا فشار به‌راحتی می‌شکند.
شکست (Fracture) آدامیت معمولاً نامنظم تا صدفی است و جلای سطح آن شیشه‌ای دیده می‌شود.
از نظر چگالی، این کانی بین ۴٫۳۲ تا ۴٫۶۸ تغییر دارد.
کریستال‌های آدامیت معمولاً شفاف تا نیمه‌شفاف هستند و رنگ آن‌ها از بی‌رنگ تا زرد، سبز، سبزآبی یا ارغوانی متغیر است.

محل‌های پیدایش آدامیت

آدامیت در نواحی اکسیدی کانسارهای سرب و روی یافت می‌شود. مهم‌ترین مناطق استخراج و نمونه‌های شاخص عبارت‌اند از:

• معدن Ojuela در مپیمی، دورانگو، مکزیک: معروف‌ترین منبع آدامیت‌های زرد و سبز.
• Tsumeb در نامیبیا: تولید کریستال‌های ارغوانی و صورتی حاوی کبالت.
• Laurium در یونان: آدامیت‌های مس‌دار با رنگ‌های آبی و سبز.
• همچنین در ایالات متحده، فرانسه، الجزایر، شیلی، آلمان، ایتالیا و ترکیه نیز گزارش شده است.

اندازه و کاربرد کانی

کریستال‌های آدامیت معمولاً کوچک‌اند و به‌ندرت بیش از چند میلی‌متر رشد می‌کنند.
نمونه‌های شفاف آن ممکن است تا حدود ۲ قیراط تراش داده شوند، اما به دلیل سختی پایین و کلیواژ قوی، برای استفاده در جواهرات روزمره مناسب نیستند.
بنابراین آدامیت بیشتر در کلکسیون‌های کانی‌شناسی، موزه‌ها و نمایشگاه‌های علمی ارزش و کاربرد دارد.

نحوه‌ی نگهداری و مراقبت از آدامیت

برای حفظ درخشندگی و زیبایی طبیعی آدامیت باید نکات زیر را رعایت کرد:

• از تماس با مواد شیمیایی و شوینده‌ها پرهیز شود.
• از حرارت، ضربه و فشار محافظت گردد.
• فقط با پارچه‌ای نرم و خشک تمیز شود و از آب یا بخار استفاده نشود.
• در محفظه‌ای نرم و جدا از دیگر کانی‌ها نگهداری شود.

بیشتر بخوانید:

لابرادوریت-Labradorite

پیروپ (Pyrope)

اسپینل- Spinel

تورمالین صورتی- Pink Tourmaline

حلقه ابدیت (Eternity Ring)؛ راهنمای جامع خرید

جمع‌بندی

آدامیت، کانی‌ای نادر و چشم‌نواز است که با رنگ‌های گوناگون و خاصیت فلورسانس خیره‌کننده‌اش شناخته می‌شود.
اگرچه برای جواهرسازی مناسب نیست، اما در دنیای کانی‌شناسی، کلکسیون و نمایشگاه‌های علمی جایگاهی ویژه دارد.
ترکیب ظریف، درخشش بی‌همتا و تنوع رنگی آن، آدامیت را به یکی از جذاب‌ترین کانی‌های طبیعی جهان تبدیل کرده است.

منابع

• International Gem Society (IGS): Adamite Jewelry & Gem Listings
• Mindat.org – Adamite Mineral Data
• Webmineral.com – Adamite Mineral Information
• Handbook of Mineralogy, Vol. 2, Orthophosphates