اونیکس (Onyx)، سنگی باستانی که از دیرباز به دلیل رنگهای عمیق و جلای بینظیرش مورد تحسین قرار گرفته است، گوهری از خانواده کلسدونی (Chalcedony) است. این سنگ که در تاریخ و فرهنگهای گوناگون جایگاه ویژهای داشته، انتخابی عالی برای کسانی است که به دنبال گوهری با زیبایی کلاسیک و حس استحکام هستند.
اونیکس چیست؟
اونیکس نوعی کلسدونی میکروکریستالی (microcrystalline chalcedony) است که در واقع گونهای از کوارتز (Quartz) محسوب میشود. این سنگ به دلیل نوارهای موازی و معمولاً یکنواخت رنگی خود شناخته میشود. اگرچه اونیکس سیاه با نوارهای سفید شناختهشدهترین نوع آن است، اما این سنگ در رنگهای دیگری نیز یافت میشود، از جمله قهوهای، قرمز، زرد و سبز. رنگها در اونیکس اغلب به صورت نوارهای مستقیم و منظم پدیدار میشوند که آن را از عقیق (Agate) که دارای نوارهای منحنی است، متمایز میکند. نام “اونیکس” از واژه یونانی “onux” به معنای ناخن یا پنجه گرفته شده است، احتمالاً به دلیل شباهت رنگی به ناخن انسان یا شکل نوارهای آن.
تاریخچه و کاربردهای اونیکس
اونیکس سنگی با تاریخچهای غنی است که از دوران باستان توسط تمدنهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. مصریان باستان از آن برای ساخت ظروف و لوازم زینتی استفاده میکردند، در حالی که رومیان و یونانیان باستان آن را در ساخت جواهرات، مهرهای حکاکی شده (cameos and intaglios) و اشیاء هنری به کار میبردند. امروزه، اونیکس همچنان در ساخت انواع جواهرات مانند حلقهها، گردنبندها، دستبندها و گوشوارهها کاربرد فراوانی دارد و به دلیل رنگ سیاه عمیق و صیقلی خود، به خصوص در طراحیهای مدرن و مینیمال محبوبیت زیادی کسب کرده است.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی اونیکس
- خانواده کانی: کلسدونی (Chalcedony)، گونهای از کوارتز (Quartz)
- فرمول شیمیایی:
SiO₂(سیلیسیم دیاکسید) - سختی (Mohs Scale): 6.۵ – ۷
- سیستم بلوری: هگزاگونال (Trigonal) (به صورت میکروکریستالین)
- جلا (Luster): شیشهای (Vitreous)
- شفافیت: مات تا نیمهشفاف
- رنگ: سیاه (رایجترین)، قهوهای، قرمز، زرد، سبز، و نوارهای سفید یا رنگهای دیگر
بیشتر بخوانید:
مراقبت و نگهداری از اونیکس
اونیکس به دلیل سختی مناسب، سنگی نسبتاً مقاوم برای استفاده در جواهرات روزمره است. با این حال، برای حفظ درخشش و جلوگیری از آسیب، توصیه میشود:
- از تماس آن با مواد شیمیایی خشن، اسیدها و پاککنندههای قوی خودداری کنید.
- آن را از ضربههای شدید و تغییرات دمایی ناگهانی دور نگه دارید.
- برای تمیز کردن، از آب گرم، صابون ملایم و یک پارچه نرم استفاده کنید و سپس با دقت خشک کنید. استفاده از پاککنندههای التراسونیک (ultrasonic cleaners) برای اونیکسهای رنگ شده توصیه نمیشود.
بازار فروش اونیکس و نمونههای برجسته
بازار فروش اونیکس بسیار گسترده است و از جواهرات ارزانقیمت تا قطعات هنری گرانبها را شامل میشود. اونیکس سیاه به دلیل رنگ کلاسیک و جذابیت بصریاش، همیشه تقاضای بالایی دارد. این سنگ در اندازههای مختلف و به شکلهای گوناگون برش داده میشود و به دلیل قابلیت حکاکی خوب، در ساخت مهرهای تزئینی و نقوش برجسته نیز محبوب است.
اونیکس به طور گستردهای در نقاط مختلف جهان از جمله برزیل، اروگوئه، هند، ماداگاسکار، مکزیک، آرژانتین، ایالات متحده و جمهوری چک یافت میشود.
بر خلاف برخی از سنگهای قیمتی نادر مانند الماس یا الکساندریت، اونیکس معمولاً به دلیل وجود نمونههای بسیار بزرگ یا دارای نامهای خاص و مشهور در موزهها شناخته نمیشود. ارزش اونیکس بیشتر بر اساس کیفیت رنگ، یکنواختی نوارها (در صورت وجود)، اندازه، کیفیت برش و جلا تعیین میشود. نمونههای سیاه یکدست و بدون لکه با جلای بالا از ارزش بیشتری برخوردارند. بازار جواهرات مدرن نیز به دلیل سادگی و زیبایی مینیمالیستی اونیکس سیاه، از آن به عنوان یک انتخاب شیک و همهکاره استقبال میکند.
نتیجهگیری
اونیکس با زیبایی عمیق و رنگهای غنی خود، سنگی است که هم جنبه تزئینی دارد و هم دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی است. قابلیت تطبیقپذیری آن در طراحی جواهرات و استحکام نسبیاش، اونیکس را به انتخابی محبوب برای کسانی تبدیل کرده که به دنبال گوهری با ظاهر کلاسیک و در عین حال مدرن هستند. چه به دنبال یک قطعه جواهر برای استفاده روزمره باشید و چه سنگی با زیبایی پایدار، اونیکس میتواند گزینهای جذاب و با ارزش باشد.
منابع:
- GIA (Gemological Institute of America). (n.d.). Onyx. Retrieved from https://www.gia.edu/onyx
- Mindat.org. (n.d.). Onyx. Retrieved from https://www.mindat.org/min-2998.html
- Gemstone.org. (n.d.). Onyx. Retrieved from https://www.gemstone.org/gem-by-gem/onyx
- The International Colored Gemstone Association (ICA). (n.d.). Onyx. Retrieved from https://www.gemstone.org/gem-by-gem/onyx
نظرات کاربران