بازار جهانی یاقوت به طور چشمگیری تغییر کرده است در دوران معاصر، به ویژه در دهه اخیر با کشف و توسعه یاقوت و استخراج آن از معادن موزامبیک این بازار دستخوش تغییرات شده. از آن جا که تجارت جواهرات شاهد تلاطم و فراز نشیب های چشمگیری بوده است با تغییرات در زنجیره تامین یاقوت، نقش منشاء این گوهرسنگ برای مردمی که یاقوت های مرغوب خرید و فروش می کنند به شکل فزاینده ای افزایش پیدا کرده. مانند دیگر سنگ های قیمتی تجارت یاقوت تا حد زیادی متکی به آزمایشگاه های گوهرشناسی معتبر است تا خاستگاه جغرافیایی یاقوت را به دقت تعیین کنند.

یاقوت های با کیفیت استثنایی از میانمار در شکل ۱

یاقوت  ۴ قیراطی برمه استخراج شده از معادن  Mogok

مانند سفایر، برای تشخیص منشاء جغرافیایی یاقوت قدم اول تقسیم کردن آن ها به ۲ گروه می باشد گروه اول یاقوت های میزبان مرمر (marble-hosted) و گروه دوم یاقوت های غنی از آهن (High-iron).گروه اول شامل یاقوت های افسانه ای از معادن معروف دره Mogok در کشور میانمار می باشد.همچنین به عنوان دخایر جدیدتر گروه اول می توان به معادن موجود در افغانستان، تاجیکستان، ویتنام و Mong Hsu در میانمار اشاره کرد. این دخایر یاقوت های مرمر میزبان مرمر بیشتر در آسیای جنوب شرقی و آسیای مرکزی در اثر پدیده کوه زایی (Orogeny) هیمالیا بوجود آمده است در این پدیده زمین شناسی سنگ های آهکی تشکیل شده در آب های گرم دریا در هنگام بر خورد صفحه هند و آسیا به یکدیگر، دفن شدند و زیر فشار و دمای شدیدی قرار گرفتند.پس از دگرگونی سنگ آهک و تشکیل مرمر نمک های مذاب و مایعات در بخورد با سنگ مرر باعث تشکیل آلومینیوم و کروم و شکل گرفتن این یاقوت ها شدند.

یاقوت ۱.۳۲ قیراطی ویتنام

در طرف دیگر اما تشکیل سنگ های یاقوت گروه دوم دلایل زمین شناسی متنوع تری دارند مانند یاقوت های بازالتی که در تایلند و کامبوج یافت می شوند و یاقوت های متامورفیک (metamorphic) و متاسوماتیک (metasomatic) که درموزامبیک و ماداگاسکار استخراج می شوند.

یاقوت ۱۷.۱۴ قیراطی تاجیکستان

به طور کلی تفاوت اصلی شیمیایی این دو گروه در غلظت آهن آن هاست گروه اول معمولا دارای غلظت آهن زیر ۲۰۰ ppma و یاقوت گروه دوم یا غنی از آهن معمولا دارای غلظت آهن بیش از ۴۰۰ ppma هستند تعدادی که غلظت آن ها بین ۲۰۰ و ۴۰۰ هست باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند زیرا برایشان چندین منشاء محتمل است یاقوت های گوه دوم به راحتی با استفاده از اینکلوژن ها و پروفایل عناصرشان قابل شناسایی هستند اما گروه اول کمی چالش بر انگیز است زیرا برخی از منشاء های جغرافیایی مختلف در این گروه، اینکلوژن های مشابهی دارند که با بررسی ویژگی های داخلی و پروفایل عناصرشان قابل شناسایی اند.

یاقوت ۵ قیراطی موزامبیک 

پروفایل عناصر یاقوت میزبان مرمر با منشاء جغرافیایی مختلف

منبع:GIA