وقتی صحبت از زمرد می‌شود، ذهن بیشتر ما سریع به سمت کلمبیا یا مصر باستان می‌رود؛ اما در دل کوه‌های آلپ، گنجی کمتر شناخته‌شده وجود دارد: زمرد اتریش از معدن تاریخی هاباختال (Habachtal). این معدن که در ایالت سالزبورگ قرار گرفته، یکی از مهم‌ترین منابع زمرد اروپا محسوب می‌شود.
جذابیت هاباختال تنها در خود زمردها نیست؛ بلکه در تاریخ آن است ، این مقاله، نگاهی اجمالی به استخراج زمرد اتریش در معدن هاباختال در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود می اندازد
هاباختال کجاست و چرا مهم است؟
هاباختال در بخش پینتسگاو سالزبورگ واقع شده؛ دره‌ای کشیده میان چند رشته‌کوه آلپی که رودخانه «هاباخ» از میان آن عبور می‌کند. معدن زمرد در ارتفاع حدود ۲۱۰۰ تا ۲۲۰۰ متری قرار دارد؛ جایی که سنگ‌های مادر زمرد دیده می‌شوند.
دره هاباخ و منابع قدیمی زمرد در آن
مهم‌ترین سنگ‌های میزبان زمرد:
- بیوتیت شیست (Biotite schist)
- آکتینولیت (Actinolite)
- ترمولیت (Tremolite)
- تالک‌شیست (Talc-schist)
در برخی نقاط، مواد معدنی دیگری مثل کریزوبریل (Chrysoberyl) و فناکیت (Phenakite) نیز در کنار زمرد مشاهده شده‌اند.
آیا رومی‌ها زمرد اتریش را می‌شناختند؟
سال‌ها تصور می‌شد رومی‌ها یا اقوام قدیمی اروپایی از زمرد هاباختال استفاده می‌کرده‌اند. اما مطالعاتِ جدیدتر، شامل بررسی‌های شیمیایی و مقایسه تاریخی، نشان می‌دهد:
هیچ مدرک معتبر از استخراج زمرد اتریش پیش از قرن ۱۶ وجود ندارد.
و حتی بسیاری از زمردهایی که تاریخی پنداشته می‌شدند، بعدها مشخص شد زمرد کلمبیایی یا حتی فلوریت سبز بوده‌اند!
نخستین اشاره علمی ثبت‌شده (۱۷۹۷)
در سال ۱۷۹۷ زمین‌شناس اتریشی «کاسپار شرول» اولین گزارش علمی درباره زمرد هاباختال را منتشر کرد. او بلوری در شیست میکادار معرفی کرد و همین گزارش، توجه جویندگان سنگ و زمین‌شناسان را به منطقه جلب کرد.
کشف لایه اصلی زمرد؛ صخره خطرناک Smaragdpalfen
در دهه ۱۸۲۰، منبع اصلی زمردها کشف شد. صخره عمودی و بزرگ Smaragdpalfen همان‌جایی بود که بلورها بیشتر از داخل آن جدا می‌شدند. افراد محلی با طناب از صخره آویزان می‌شدند و لایه‌های سنگ را جدا می‌کردند.
زمردهای یافت‌شده:
- اغلب کوچک بودند
- شفافیت کمی داشتند
- اما نمونه‌های خاص و ارزشمند هم دیده می‌شد
زمرد اتریش در معدن هاباختال به صورت راف
استخراج رسمی: دوران ساموئل گلدشمیت (۱۸۶۱–۱۸۶۴)
ساموئل گلدشمیت
با شروع فعالیت ساموئل گلدشمیت، جواهرساز مشهور وینی، تاریخ جدیدی آغاز شد. او:
- مجوز کاوش هاباختال را گرفت
- زمین‌های معدن را خرید
- اقامتگاه کارگران را ساخت
- سه تونل اصلی را حفاری کرد
- و زمرد اتریش را در نمایشگاه‌های بین‌المللی معرفی کرد
اما حجم زمرد مناسب تراش بسیار کم بود و هزینه استخراج بالا؛ بنابراین فعالیت او تنها چند سال ادامه یافت.
دوران رکود اما با کشف‌های پراکنده
بعد از مرگ گلدشمیت در ۱۸۷۱، معدن تقریباً رها شد. اما جویندگان محلی باز هم گاهی زمردهایی پیدا می‌کردند. یکی از مشهورترین کشف‌ها:
✔ زمرد ۸۲ قیراطی هاباختال
زمرد ۸۲ قیراطی هاباختال اتریش که اکنون در موزه تاریخ طبیعی لندن نگهداری می‌شود.
ورود انگلیسی‌ها: شرکت Emerald Mines Ltd (۱۸۹۶–۱۹۱۴)
در دهه ۱۸۹۰ چند جواهرساز انگلیسی تصمیم گرفتند معدن هاباختال را احیا کنند. آن‌ها شرکت Emerald Mines Limited را ثبت کردند و استخراج را دوباره به شکل صنعتی آغاز کردند.
استخراج زمرد در هاباختال ۱۸۹۶–۱۹۱۴
اما مشکل اصلی پابرجا بود:
❌ زمرد مناسب تراش هنوز هم بسیار کم بود.
با شروع جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴، تمام فعالیت‌ها متوقف شد و معدن به دست اتریشی‌ها برگشت.
بیشتر بخوانید:
افزایش قیمت زمرد زامبیا
بزرگترین زمرد حکاکی شده جهان که مزین به نام چهارده معصوم است
معرفی زمرد زامبیا، ویژگی‌ها و مقایسه با زمردهای دیگر
کشف ۲۵۰ معدن جدید زمرد در ولایت پنجشیر
کیفیت زمرد اتریش
طبق بررسی‌های زمین‌شناسی و مشاهدات میدانی:
- رنگ: سبز متوسط تا سبز تیره
- شفافیت: اغلب دارای اینکلوژن
- اندازه: بیشتر کوچک؛ بلورهای بزرگ نادرند
- کاربرد:
- کلکسیونی
- گاهی در جواهرسازی‌های خاص
- ارزش تاریخی و زمین‌شناسی بیشتر از ارزش تجاری
زمرد اتریش شاید از نظر شفافیت با زمرد کلمبیایی رقابت نکند، اما یکی از خاص‌ترین زمردهای اروپا است.
هاباختال امروز
اکنون معدن هاباختال به‌صورت صنعتی استخراج نمی‌شود، اما:
- گردشگران می‌توانند از منطقه بازدید کنند
- جمع‌آوری نمونه در سطح محدود مجاز است
- برخی معدن‌دوستان هر سال برای جستجو به هاباختال می‌روند
- موزه‌های وین، سالزبورگ و لندن نمونه‌های شاخص هاباختال را نگهداری می‌کنند
در حال حاضر، زمرد اتریش همچنان ریشه در تاریخ و پژوهش دارد و بیشتر ارزش آن علمی و کلکسیونی است.
منبع
Schmetzer, Karl. History of Emerald Mining in the Habachtal Deposit of Austria, Part I
Gems & Gemology, Winter 2021, Vol. 57, No. 4
نظرات کاربران