کشف مجموعه‌ای از شیشه‌های طبیعی در جنوب استرالیا منجر به شناسایی نوع جدیدی از تکتیت‌ها شده است که منشأ آن‌ها احتمالاً به برخورد یک جرم آسمانی عظیم بازمی‌گردد. این شیشه‌ها که «آنانگویت‌ها» (Ananguites) نام گرفته‌اند، ویژگی‌های ژئوشیمیایی منحصربه‌فردی دارند و وجود آن‌ها می‌تواند شواهد تازه‌ای از یک برخورد بزرگ و ناشناخته در تاریخ زمین ارائه دهد. در این مقاله، ویژگی‌ها، اهمیت و فرضیه‌های علمی مرتبط با این کشف بررسی می‌شود.
مقدمه
تکتیت‌ها نوعی شیشه طبیعی هستند که در اثر برخورد شهاب‌سنگ‌ها با سطح زمین تشکیل می‌شوند. انرژی حاصل از این برخوردها، سنگ‌های سطحی را ذوب و به ذرات مذابی تبدیل می‌کند که با سرعت زیاد به اطراف پرتاب می‌شوند و سپس به‌سرعت سرد شده و به شیشه‌های طبیعی تبدیل می‌گردند.
این شیشه‌ها از نظر علمی بسیار ارزشمندند، زیرا اطلاعاتی از شرایط دمای بالا، فشار شدید و ترکیب شیمیایی سطح زمین در لحظه‌ی برخورد ارائه می‌دهند. در حالی‌که تاکنون چهار میدان اصلی تکتیت در جهان شناخته شده بود (آسیای جنوب‌شرقی، آمریکای شمالی، ساحل عاج و استرالیا–تاسمانی)، کشف اخیر در مرکز استرالیا شواهدی از یک برخورد مستقل و جدید را نشان می‌دهد.
نمونه دیگری از تکتیت به نام مولداویت
روش بررسی و کشف
این پژوهش توسط تیمی از زمین‌شناسان بین‌المللی به سرپرستی آنا موسولینو (Anna Musolino) از دانشگاه Aix-Marseille فرانسه و همکارانش در دانشگاه Curtin استرالیا انجام شد. آن‌ها نمونه‌هایی از شیشه‌های غیرمعمول را از منطقه‌ای در جنوب استرالیا جمع‌آوری و با استفاده از روش‌های پتروگرافی، طیف‌سنجی جرمی و تجزیه ژئوشیمیایی دقیق مورد بررسی قرار دادند.
نتایج نشان داد که ترکیب این شیشه‌ها با هیچ‌یک از تکتیت‌های شناخته‌شده (مانند تکتیت‌های استرالیایی یا آسیایی) هم‌خوانی ندارد. نسبت سیلیس، آلومینیوم و منیزیم در آن‌ها متفاوت است و ساختار میکروسکوپی آن‌ها نیز از نظر وجود حباب‌ها و بافت‌های سردشدگی سریع، الگوی خاصی دارد. بر همین اساس، پژوهشگران آن‌ها را به عنوان نوع جدیدی از تکتیت‌ها معرفی کرده و نام «آنانگویت» (Ananguite) را بر آن نهادند.
شش آنانگویت که به تازگی در استرالیا بررسی شده اند
یافته‌ها و تحلیل
بر اساس نتایج سن‌سنجی ایزوتوپی، سن تشکیل آنانگویت‌ها حدود ۱۱ میلیون سال برآورد شده است. این دوره مصادف با آغاز فرایند خشک‌شدن و بیابانی‌شدن مرکز استرالیا در حدود ۳۳ میلیون سال پیش و تشدید آن در بازه‌های بعدی بوده است.
به‌طور معمول، تکتیت‌ها در محدوده‌ای از محل برخورد پراکنده می‌شوند. اما در این مورد، هنوز هیچ گودال برخوردی (impact crater) به‌طور قطعی شناسایی نشده است. پژوهشگران سه احتمال مطرح کرده‌اند:
- گودال در اثر رسوبات بعدی و فرسایش، طی میلیون‌ها سال مدفون شده باشد.
- محل برخورد در منطقه‌ای آتشفشانی مانند پاپوا گینه‌نو بوده و بعدها با فعالیت‌های زمین‌ساختی پوشیده شده است.
- یا این‌که برخورد در منطقه‌ای دریایی رخ داده که امروزه زیر لایه‌های ضخیم رسوبی پنهان است.
همچنین تفاوت‌های ژئوشیمیایی میان نمونه‌های غربی و شرقی آنانگویت‌ها ممکن است در آینده به تعیین دقیق‌تر محل برخورد کمک کند.
اهمیت علمی و پیامدها
کشف آنانگویت‌ها (Ananguites) از چند جنبه دارای اهمیت علمی است:
- شواهد تازه از یک برخورد ناشناخته: این یافته نشان می‌دهد که زمین در گذشته‌ی نزدیک‌تر از آنچه تصور می‌شد، شاهد برخوردی عظیم بوده است که تاکنون کشف نشده بود.
- درک بهتر از تاریخ اقلیمی و زمین‌شناسی استرالیا: ارتباط زمانی میان این برخورد و تغییرات اقلیمی مرکز قاره می‌تواند نشانه‌ای از تأثیرات مستقیم برخوردهای کیهانی بر محیط زیست زمین باشد.
- کاربرد در علوم سیاره‌ای: مطالعه‌ی این نوع شیشه‌های طبیعی می‌تواند به درک بهتر چگونگی شکل‌گیری پوسته‌ی سیارات و قمرهای سنگی در منظومه‌ی شمسی کمک کند.
- اهمیت برای دفاع سیاره‌ای (Planetary Defence): شناسایی آثار برخوردهای پیشین به بشر کمک می‌کند تا احتمال و پیامدهای برخوردهای آینده را بهتر ارزیابی کند.
بیشتر بخوانید:
تکتیت‌ها: معرفی مولداویت و شیشه لیبیایی
دفتر هماهنگی دفاع سیاره‌ای (PDCO): نگهبان بی‌وقفه زمین در برابر تهدیدهای فضایی!
کشف شهاب‌سنگ آهنی «لبنان» بر سطح مریخ توسط مریخ نورد کنجکاوی
الگوهای میدان بارش شهاب سنگ
عوامل موثر بر شکل شهاب سنگ ها
نتیجه‌گیری
شیشه‌های طبیعی آنانگویت (Ananguites) گواهی هستند بر برخوردی بزرگ در گذشته‌ی زمین که تاکنون ناشناخته مانده بود. هرچند گودال این برخورد هنوز کشف نشده، اما داده‌های ژئوشیمیایی و ساختاری موجود نشان می‌دهد که منشأ این شیشه‌ها به برخوردی با انرژی بسیار زیاد بازمی‌گردد.
ادامه‌ی پژوهش‌های صحرایی، نقشه‌برداری ژئوفیزیکی و تحلیل ایزوتوپی گسترده‌تر می‌تواند به شناسایی محل دقیق این برخورد کمک کند.
کشف آنانگویت‌ها نه‌تنها نوع جدیدی از تکتیت‌ها را معرفی کرده، بلکه دریچه‌ای تازه به فهم تاریخ زمین و نقش برخوردهای کیهانی در شکل‌گیری چهره‌ی آن گشوده است.
منابع
- Musolino, A. et al. (2024). Earth & Planetary Science Letters: “Discovery of Ananguites – Evidence of a New Australasian Tektite Field.”
- ScienceAlert (2024). Strange Glass in Australia Reveals a Massive Impact We Never Knew About.
- LiveScience (2024). Weird Glass in Australia Appears to Be From a Giant Asteroid Impact, but Scientists Yet to Locate the Crater.
- Sci.News (2024). Ananguites: A Newly Discovered Type of Natural Glass in Australia.
- Curtin University News (2024). Cosmic Glass Found Only in Australia Reveals Ancient Asteroid Impact.
- Times of India (2024). Hidden for Millions of Years: Rare Australian Fragments Reveal Lost Ancient Crater.
نظرات کاربران