کوارتز توت‌فرنگی (Strawberry Quartz) یک سنگ قیمتی اصیل و طبیعی است. پیش از هر چیز، باید چند برداشت اشتباه درباره‌ی این گوهر زیبا را برطرف کنیم.
گاهی مهره‌های شیشه‌ای قرمز به اشتباه با نام «کوارتز توت‌فرنگی» فروخته می‌شوند و همین باعث شده برخی تصور کنند تمام این نوع کوارتز شیشه‌ای است؛ اما چنین نیست.
همچنین، کوارتز توت‌فرنگی گاهی با کوارتز صورتی (Rose Quartz) اشتباه گرفته می‌شود، در حالی که این دو هرچند از یک خانواده‌اند، اما ترکیب و ظاهر متفاوتی دارند.
آنچه کوارتز توت‌فرنگی را متمایز می‌کند، وجود اینکلوژن‌ها است — ذرات بسیار ریز مواد معدنی که هنگام شکل‌گیری در دل سنگ به دام افتاده‌اند و جلوه‌ای منحصربه‌فرد به آن می‌بخشند.
وجود فلس‌های ریز هماتیت (Hematite)، گوتیت (Goethite) یا لپیدوکروسیت (Lepidocrocite) درون بلور شفاف کوارتز، رنگی سرخ‌گون و درخشش گرم به آن می‌دهد.
رنگ‌های کوارتز توت‌فرنگی
از نامش برمی‌آید که این سنگ دارای رنگ‌های قرمز و صورتی است. با این حال، چون اینکلوژن‌ها درون بلور شفاف پراکنده‌اند، رنگ کلی آن معمولاً به صورتی یا نارنجی متمایل است، نه قرمز تند.
وجود آهن در ترکیب هماتیت یا لپیدوکروسیت عامل اصلی این طیف لطیف و گرم رنگ‌هاست.
گونه‌شناسی
خانواده‌ی کوارتز شامل گوهرهای مشهوری چون آمتیست، سیترین، آمترین و کوارتز صورتی است.
از دید ساختاری، کوارتز به دو گروه تقسیم می‌شود:
- ماکروکریستالین (Macrocrystalline): بلورهای درشت و قابل مشاهده، معمولاً شفاف با لبه‌های مشخص.
- میکروکریستالین (Microcrystalline): بلورهای بسیار ریز و متراکم، معمولاً مات یا نیمه‌شفاف.
کوارتز توت‌فرنگی در گروه ماکروکریستالین قرار دارد و معمولاً شفاف است. اینکلوژن‌های اکسید آهن — عمدتاً هماتیت، گاهی لپیدوکروسیت یا گوتیت — رنگ سرخ‌گون آن را پدید می‌آورند.
در علم گوهرشناسی، کوارتز توت‌فرنگی نوعی کوارتز ساژنیتی (Sagenitic Quartz) است؛ یعنی کوارتزی که دارای اینکلوژن‌های سوزنی‌شکل از مواد معدنی مانند روتیل، اکتینولیت، تورمالین یا هماتیت است.
شفافیت و تراش
از نظر عبور نور، گوهرها سه دسته‌اند:
- اوپک (Opaque): نور از آن عبور نمی‌کند.
- نیمه‌شفاف (Translucent): نور تا حدی عبور می‌کند.
- شفاف (Transparent): نور به‌طور کامل عبور می‌کند و نوشته از پشت آن دیده می‌شود.
کوارتز توت‌فرنگی مرغوب معمولاً شفاف است تا اینکلوژن‌های درونش بهتر دیده شود. این سنگ بیشتر با استفاده از تراش دامله برش می‌خورد تا رنگ و درخشش طبیعی آن جلوه کند.
قیمت کوارتز توت‌فرنگی
| نوع سنگ | قیمت به ازای هر قیراط | |
|---|---|---|
| تراش‌خورده (Faceted) | ۷ تا ۲۰ دلار | |
| کابوشن (Cabochon) | ۴ تا ۱۰ دلار |
این گوهر نسبتاً کمیاب است و در میان انواع کوارتز، جزو نمونه‌های گران‌تر محسوب می‌شود؛ هرچند هنوز در محدوده‌ی قیمتی مناسب قرار دارد.
تاریخچه و خاستگاه
پیشینه‌ی کشف کوارتز توت‌فرنگی چندان روشن نیست. در قرن نوزدهم، از نوعی کوارتز با نام «کوارتز اسکارلت» در انگلستان یاد شده که به‌احتمال زیاد همان نوع امروزی است.
در دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی نیز نمونه‌هایی از مکزیک معرفی شدند، اما به‌سرعت نایاب شدند. امروزه بهترین کیفیت این سنگ از روسیه و قزاقستان به‌دست می‌آید.
نحوه‌ی تشکیل
کوارتز معمولاً درون سنگ‌های آذرین و پگماتیت، از سرد شدن تدریجی ماگما و تبلور سیلیس شکل می‌گیرد.
در مورد کوارتز توت‌فرنگی، زمانی که محلول‌های غنی از سیلیس و اکسید آهن در شکاف‌های سنگ نفوذ می‌کنند، بلورهای کوارتز همراه با اینکلوژن‌های هماتیت به‌تدریج شکل گرفته و رنگ سرخ و صورتی خاص خود را می‌یابند.
بیشتر بخوانید:
کوارتز دودی (Smoky Quartz)
کوارتز فانتوم فرشته
کوتریت( cotterite )، کوارتزی کمیاب
علت تشکیل دندریت در کوارتز و عقیق
اینکلوژن گرسدورفیت در بلور کوارتز
الماس هرکیمر یا کوارتز درخشان نیویورک
ویژگی‌های گوهرشناسی
| ویژگی | مقدار |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | SiO₂ + Fe₂O₃ |
| ساختار بلوری | شش‌گوش (Hexagonal) |
| رنگ | شفاف با اینکلوژن‌های قرمز |
| سختی (مقیاس موس) | ۷ |
| شاخص شکست | ۱.۵۴۴–۱.۵۵۳ |
| وزن مخصوص | ۲.۶۵ |
| شفافیت | شفاف تا نیمه‌شفاف |
| جلای سطح | شیشه‌ای (Vitreous) |
| شکست دوگانه | تا ۰.۰۰۹ |
| فلورسانس | معمولاً ندارد |
محل‌های پیدایش
علاوه بر روسیه و قزاقستان، کوارتز توت‌فرنگی در برزیل، مکزیک، ماداگاسکار، آفریقای جنوبی و ایالات متحده نیز یافت می‌شود.
کوارتز توت‌فرنگی (Strawberry Quartz) به صورت راف
منبع: Gemselect
نظرات کاربران