رودونیت جنوب ایران یکی از سنگ های قیمتی و جذاب جنوب ایران است که به همراه نهشته های منگنز در مجموعه ی افیولیتی جنوب فنوج، یافت میشود. مجموعه ویژگی های این کانی شامل، آنالیز با استفاده از پودر نمونه شامل XRD و XRF همچنین شاخص انکساری، وزن مخصوص به همراه روش تراش بهینه مورد بررسی قرار گرفت.
رودونیت با رنگهای صورتی، صورتی مایل به سفید و زرد رنگ در همراهی دیگر کانی های منگنز، کوارتز، جاسپر و ووزویانیت دیده می شود. براساس بررسی های نمونه ها و نتایج ترکیبات شیمایی رودونیت جنوب ایران، ترکیب غالب MnSiO3 را پیشنهاد میکند. هرچند که کاتیون های Ca و Fe نیز در مقادیر جزئی جایگزین عنصر منگنز شده اند. بر اساس نتایج آنالیزهای شیمایی، مقدار کلسیم در مواردی قابل توجه بوده و پیروکسومنگیت تشکیل شده و به صورت یک فاز جزئی با رودونیت دیده میشود.
مطالعات در مورد کانی شناسی رودونیت حدود صد سال پیش شروع شده و تاکنون ادامه داشته است درواقع به واسطه ی رنگی بودن کانی با استفاده از روش UV اپکترومتری ابزوربشن بیشتر مطالعه شده است. خواص جذب نوری رودونیت نیز مطالعه و بررسی شده است خواص شیمیایی آن با استفاده از اشعه ی X نیز مطالعه شده است.
A و B– پیکره تراشی با رودونیت های جنوب ایران C – تصویر نمونه کار ترکیبی با مینای خانه بندی
تصویر نمونه های تراش خورده
رودونیت ( Rhodonite ) سیلیکات منگنز از خانواده پیروکسنوئید است که معموال در کانسارهای منگنز به صورت محلول جامد یافت میشود. فرمول کلی این کانی به صورت SiO3(Ca,Mg,Fe,Mn) است با این وصف قطب غالب آن رودونیت با فرمول شیمایی MnSiO3 است که در سیستم تری کلینیک متبلور می شود پیروکسومنگانیت پلی مورف دما بالا و فشار پایین رودونیت است. منشأ تشکیل آن هیدروترمال، متاسوماتیسم، دگرگونی مجاورتی و دگرگونی است . این کانی با تن رنگ صورتی تا قرمز و معموال در فرم بلوری شفاف تا نیمه شفاف است. دارای جلای شیشه ای _ صدفی با یک سرس رخ
کامل و با اسید کلریدریک واکنش نمی دهد. با مشخصه ی واکنش با اسید می توان رودونیت را از ردوکروزیت در نمونه ی دستی تفکیک کرد.
سختی آن ۵/۵ با وزن مخصوص ۳.۵۷ تا ۳.۷۶ است. رودونیت با کانی های رودوکروزیت هوسمانیت- گلنتیت- اسپسارتیت است. گونه های رودونیت دارای روی نیز در مطالعات منعکس شده است.
تصویر نمونه برش خورده
تصویر رودونیت های جنوب ایران.
نمونه های کلکسیونی و قابل تراش رودونیت اول بار در تایپ لوکیشن آن یعنی معدن کایزر فرانز آلمان ( Franz Kaiser Mine ) شناسایی و معرفی شده اند. در غالب معادن منگنز ایران نیز می توان به صورت جزئی رودونیت را در همراهی سایر کانی های منگنزدار یافت با این وجود، گزارشی از این کانی با قابلیت تراش و حجم فابل توجه ارائه نشده است. تنها گزارشات غیر رسمی به جز محدوده ی اخیر در ایران، از وجود رودونیت در حوالی مشهد توسط شرکت گوهرسپهر ارائه شده است.
در این مطالعه، ضمن معرفی رودونیت در افیولیت های جنوب ایران، کانی شناسی و پتانسیل گوهری آن نیز مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته است
نتیجه گیری و پیشنهادات برای رودونیت
رودونیت های موجود در افیولیت های جنوب ایران و در منطقه ی فنوج در همراهی با رخدادهای منگنز یافت میشوند. ترکیب شیمایی غالب رودونیتها MnSio3 است. با این وجود پیروکسومنگیت به صورت جزئی قابل رویت است. رنگ غالب رودونیت های جنوب ایران صورتی و صورتی مایل به سفید و ندرتا زرد رنگ است. سختی ۵/۵ تا ۷ رودونیت باعث تراش آسان و جلای شیشه ای آن باعث پولیش خوب این سنگ می شود. از طرفی با انواع دستگاهای ساده تا پیشرفته موجود در کشور، سازگار بوده و بهراحتی قابلیت تراش و صیقل خوری دارد.
رودونیت های ایران پتانسیل تراش دامله، فانتزی و پیکرهسازی را دارند که قابل مقایسه با نمونههای معروف دنیا است. لذا از آنجایی که این سنگ در مقیاس گوهری و با حجم قابل تامل در ایران، برای اولین بار معرفی می شود، پیشنهاد میگردد، به عنوان یک برند معرفی و ارائه گردد.
نویسندگان: بهمن رحیم زاده -حمید کمالی سروستانی
نظرات کاربران