مراحل تراش، پولیش و فرآوری گوهرسنگ ها فرآیندی پیچیده و دقیق است که برای تبدیل سنگ های خام به جواهرات درخشان و با ارزش انجام می شود. این مراحل به طور کلی شامل موارد زیر است:

۱. انتخاب و بررسی سنگ خام یا به اصطلاح راف (Rough Stone Selection)

– هدف: شناسایی سنگ های باکیفیت و مناسب برای فرآوری.
– روش:
– بررسی ویژگی های فیزیکی مانند رنگ، شفافیت، اندازه، و ناخالصی ها.
– استفاده از نور و ابزارهای بزرگنمایی برای تشخیص ترک ها یا ناهمگونی ها.

۲. طراحی و برنامه ریزی (Design & Planning)

– هدف: تعیین بهترین شکل و سبک تراش برای به حداکثر رساندن زیبایی و ارزش سنگ.
– روش:
– تحلیل ساختار داخلی سنگ با استفاده از میکروسکوپ یا اسکنرهای دیجیتال.
– انتخاب سبک تراش (مثلاً گرد، بیضی، مارکیز، یا کابوشن) براساس ویژگی های سنگ.

۳. برش اولیه (Sawing)

– هدف: تقسیم سنگ خام به قطعات کوچکتر و قابل مدیریت.
– ابزار: اره های الماسه یا لیزر.
– نکته: این مرحله برای حذف بخش های ناخواسته و تعیین جهت بلور برای جلوه بهینه انجام می شود.

۴. دامله کردن یا پیش فرم دهی (Preforming)

– هدف: شکل دهی اولیه سنگ به فرم کلی (مثلاً گرد یا بیضی).
– ابزار: چرخ های تراش با پوشش الماس یا کاربید سیلیکون.
– نکته: برای سنگ های شفاف (مانند الماس یا یاقوت)، جهت گیری بلور برای بازتاب نور حیاتی است.

۵. تراش فست (Faceting)

– هدف: ایجاد سطوح صاف و هندسی (فست ها) برای افزایش بازتاب نور.
– مراحل:
1. چسباندن سنگ روی داپ (Dop): استفاده از موم یا چسب مخصوص.
2. تراش فست ها: با استفاده از چرخ های تراش دقیق و زوایای از پیش تعیین شده.
3. کنترل زوایا: هر فست باید با دقت میکرونی تراشیده شود تا نور بهینه منعکس شود.

۶. پولیش (Polishing)

– هدف: ایجاد سطحی صیقلی و درخشان.
– روش:
– استفاده از چرخهای پولیش با مواد ساینده ریز (مانند اکسید سریم یا الماس).
– پولیش فست ها یا سطح کابوشن با حرکات دقیق دستگاهی یا دستی.

۷. فرآوری های تکمیلی (Enhancements)

– هدف: بهبود رنگ، شفافیت یا دوام سنگ.
– روشهای رایج:
– حرارت دهی (Heat Treatment): برای تغییر یا تقویت رنگ (مثال: یاقوت کبود).
– پرتوافشانی (Irradiation): ایجاد رنگ های خاص (مثال: توپاز آبی).
– روغن کاری یا رزین (Oiling/Resin): پر کردن ترک ها در سنگ هایی مانند زمرد.

۸. بازرسی نهایی و صدور گواهی (Grading & Certification)

– هدف: تأیید کیفیت و اصالت سنگ.
– مراحل:
– بررسی رنگ، برش، شفافیت، و وزن قیراط توسط گوهرشناسان.
– صدور گواهینامه از آزمایشگاه های معتبر

تفاوت در سنگ های مات و شفاف

– سنگ های شفاف (مانند الماس، یاقوت): تراش فست دار برای بازتاب نور.
– سنگ های مات یا نیمه شفاف (مانند عقیق یا فیروزه): تراش دامله یا به اصطلاح کابوشن (سطح گنبدی صیقلی).

این مراحل نیازمند تخصص، ابزار پیشرفته و دقت بالا است تا زیبایی ذاتی سنگ ها به بهترین شکل نمایان شود.