کوارتز، این گوهر پررمز و راز، از جمله کانیهایی است که همیشه با شگفتیهای درون خود ما را غافلگیر میکند. در دل بلورهای شفاف و بیرنگ آن، گاه صحنههایی پنهان است که یادآور تابلویی از جهانهای میکروسکوپیاند؛ از سنگریزههایی که گویی دستی هنرمند آنها را درون کوارتز چیده، تا ستارهای طلایی که با سوزنهای ظریف روتیل درخشیده است.
سنگریزههای اسرارآمیز در کوارتز
گاهی نمونههایی به چشم گوهرشناسان میرسد که توضیح چگونگی شکلگیریشان دشوار است. یکی از این موارد، بلور شفاف تا نیمهشفاف کوارتز سنگکریستالِ دو سرمتناظر (doubly terminated) بود که با وزن ۱۵۰/۹۷ قیراط و ابعاد ۵۵/۵۲ × ۲۴/۵۹ × ۱۹/۱۳ میلیمتر مورد بررسی قرار گرفت.
درون این بلور، تعدادی سنگریزهی الیافی با بافت درهمتنیده (felted texture) به رنگهای خاکستری روشن تا سفید و زرد کمرنگ دیده میشد که اندازهی برخی از آنها به ۱۲ میلیمتر میرسید. آنالیز رامان نشان داد که این سنگریزهها از نوعی کانی آمفیبول هستند، هرچند گونهی دقیق آن مشخص نشد.
گمان میرود این نمونه از معدن فِنگجیاشان (Fengjiashan) در شهرستان دایه، استان هوبِی چین بهدست آمده باشد.
چینش این سنگریزهها درون کوارتز بهگونهای بود که صحنهای شبیه به دیوار سنگی ساختهشده از قلوهسنگها را تداعی میکرد.
نحوهی شکلگیری چنین اینکلوژنهای غیرمعمول هنوز رازی زمینشناسی است، اما این نمونه بدون شک از زیباترین صحنههای طبیعی در دنیای کوارتز به شمار میآید.
نویسندگان:
جان آی. کویولا، نیتن رِنفرو و مکسوِل هِین
مؤسسه گوهرشناسی آمریکا (GIA)، کارلزبد
ستارهی روتیل زیبا در کوارتز
روتیل، یکی از پنج فرم بلوری دیاکسید تیتانیوم (TiO₂)، از شناختهشدهترین کانیهایی است که بهصورت اینکلوژنهای سوزنیشکل در سنگهای قیمتی یافت میشود.
در یک نمونهی بیرنگ از کوارتز کابوشن، بلورهای ظریف روتیل بهطور منظم و شعاعی در اطراف یک هستهی هماتیت رشد کرده بودند.
این بلورها از نوع اینکلوژنهای پیشزاد (protogenetic) هستند، یعنی پیش از رشد کوارتز میزبان شکل گرفته و سپس درون آن محصور شدهاند.
انبوهی از این سوزنهای روتیل به هم تلاقی کرده و بهصورت شعاعی از مرکز گسترش یافتهاند و در نتیجه یک ستارهی ششپر طبیعی را پدید آوردهاند.
هرچند وجود روتیل در کوارتز پدیدهی رایجی است، اما این نمونه بهدلیل نظم بلوری چشمگیر و تضاد زیبا میان سوزنهای طلایی روتیل و زمینهی شفاف کوارتز، نمایی بینظیر و خیرهکننده را در خود جای داده است.
سوزنهای روتیل در کوارتز
نویسنده:
ایزابل کُروَن (Isabelle Corvin)
المپیا، واشنگتن
نتیجهگیری
از سنگریزههای آمفیبولی گرفته تا ستارههای درخشان روتیل، کوارتز همواره یادآور این حقیقت است که زیبایی، حتی در ژرفترین لایههای زمین نیز نهفته است.
اینکلوژنها نه تنها پنجرهای به درون تاریخ زمیناند، بلکه جلوهای از هنر طبیعت در مقیاس میکروسکوپی را به نمایش میگذارند.
اینکلوژن نفت در کوارتز
بیشتر بخوانید:
کوارتزی که به عنوان زمرد فروخته شده بود
فتومیکروگرافی سنگ های قیمتی و عکاسی از اینکلوژن ها
اینکلوژن های اکتینولیت در کوارتز
اینکلوژن دوفازی و زونینگ رنگ در فلئوریت
اینکلوژن های گارنت در الماس طبیعی
این مقاله بر اساس مجله G&G microword 2025
نظرات کاربران