سافایر کشمیر یکی از نادرترین و باشکوه‌ترین سنگ‌های قیمتی دنیاست؛ سنگی که رنگ آبی مخملی آن به‌قدری مشهور است که بسیاری از کارشناسان، این رنگ را «معیار طلایی» سافایر می‌دانند ترکیب کمیابی، تاریخ پرفرازونشیب و کیفیت بصری منحصربه‌فرد، این سنگ را به گنجینه‌ای جهانی تبدیل کرده است.
کشمیر کجاست؟
کشمیر منطقه‌ای کوهستانی در شمال شبه‌قارهٔ هند است که بین دو رشته‌کوه بزرگ هیمالیا و قراقرم قرار دارد.
سافایرهای اصیل کشمیر از ناحیهٔ درهٔ پادر (Paddar Valley) در منطقهٔ کوهستانی کیشتوار به‌دست آمده‌اند؛ یکی از سخت‌گذرترین ارتفاعات جهان. همین شرایط سخت باعث شده استخراج این سنگ همیشه محدود و بسیار دشوار باشد.
تاریخچهٔ کشف و استخراج سافایر کشمیر
آغاز ماجرا — دههٔ ۱۸۸۰
اواخر قرن نوزدهم، پس از یک رانش زمین در ارتفاعات پادر، مردم محلی قطعات آبی‌رنگ درخشانی یافتند. بررسی‌ها نشان داد این سنگ‌ها سافایرهایی خارق‌العاده هستند.
در سال ۱۸۸۲ معادن رسمیت یافتند و دولت محلی استخراج را آغاز کرد.
دوران طلایی — ۱۸۸۲ تا ۱۹۰۸
در این دوره، بهترین سافایرهای تاریخ از معدن کشمیر استخراج شد. رنگ آبی سلطنتی، درخشش مخملی و نبود عملیات حرارتی روی سنگ‌ها باعث شد این سافایرها شهرت جهانی پیدا کنند.
افسانه شدن معدن
پس از سال ۱۹۰۸ ذخایر سطحی تقریباً تمام شد. در دههٔ ۱۹۳۰ عملاً فعالیت جدی وجود نداشت و استخراج متوقف شد و کمیابی، سافایر کشمیر را به یکی از کمیاب‌ترین سنگ‌های دنیا تبدیل کرد.
گزارش‌های جدید، افسانه ها جاودانند
برخلاف تصور عموم، در سال‌های اخیر چند خبر مهم منتشر شده:
۱. پیداشدن نمونه‌های جدید
چوپانان و ساکنان محلی گاهی در فصل تابستان، هنگام کوچ در ارتفاعات، نمونه‌های خام کوچک پیدا می‌کنند که از طریق فرسایش طبیعی یخچال‌ها به سطح رسیده‌اند. مؤسسات معتبر مانند GIA نیز تأیید کرده‌اند که نمونه‌های جدید اما محدود، هنوز پیدا می‌شود.
۲. آغاز دوبارهٔ کاوش علمی
سازمان زمین‌شناسی هند (GSI) و نهادهای اکتشافی دولتی طی سال‌های اخیر برنامه‌هایی برای بررسی دوبارهٔ معادن پادر آغاز کرده‌اند. گرچه هنوز استخراج صنعتی از سر گرفته نشده، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد پتانسیل سنگ همچنان وجود دارد.
انگشتری با نگین سافایر کشمیر به وزن ۳۵ قیراط
ویژگی‌های منحصربه‌فرد سافایر کشمیر
۱. رنگ آبی مخملی
این رنگ که به «Velvety Blue» مشهور است، نرم، عمیق و بسیار یکنواخت است؛ ویژگی‌ای که هیچ منشأ دیگری به این کیفیت ارائه نمی‌دهد.
۲. توزیع رنگ عالی
پخش رنگ در سنگ‌های کشمیر تقریباً ایده‌آل و بدون نقاط روشن و تیره شدید است.
۳. وجود اینکلوژن های ریز روتیلی
این درون‌گیرهای فوق‌العاده ظریف باعث ایجاد «مه مخملی» خاصی در سنگ می‌شوند. این ویژگی امضای سافایر کشمیر (Kashmir Sapphire) است.
تعدادی از اینکلوژن های سافایر کشمیر
۴. کمیابی استثنایی
نبود استخراج عمده برای بیش از یک قرن سبب شده ارزش این سنگ سال‌به‌سال افزایش یابد.
این سافایر که با نام راکفلر کشمیر (Rockefeller Kashmir) شناخته می‌شود، قرار است در حراج “Magnificent Jewels” جواهرات باشکوه(Magnificent Jewels) که در ۱۹ آذر ۱۴۰۴ برگزار می‌شود، زیر چکش حراج برود.
قیمت سافایر کشمیر
بسته به کیفیت و وزن به صورت تقریبی:
- نمونه‌های فوق‌خاص کلکسیونی: ۲۰٬۰۰۰ تا بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ دلار در هر قیراط
- نمونه‌های باکیفیت: ۱۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ دلار در هر قیراط
- نمونه‌های کوچک یا متوسط: چند هزار دلار در هر قیراط
در مزایده‌های بزرگ، گاهی سنگ‌های ممتاز به قیمت میلیونی فروخته می‌شوند.
سافایر ۵۵.۱۹ قیراطی از کشمیر که در حراجی به قیمت ۳.۹ میلیون دلار فروخته شد.
بیشتر بخوانید:
قیمت گذاری ۲/۵ میلیون دلاری سافایر راکفلر کشمیر
سافایر بنفش دهلی-Delhi Purple Sapphire
بررسی انواع کاربرد سافایر
ماداگاسکار، جهنمِ کارگران و بهشتِ تاجرانِ سافایر
پدیده لومینسانس در گوهرها
سافایر پادپاراچا-Padparadscha
مقایسه سافایر کشمیر با دیگر کشورها
سافایر کشمیر در مقایسه سافایر برمه (میانمار)
- رنگ: برمه آبی روشن‌تر و شفاف‌تر؛ کشمیر عمیق‌تر و مخملی‌تر
- ارزش: هر دو ارزشمندند، اما کشمیر معمولاً گران‌تر و کلکسیونی‌تر است
- اینکلوژن: کشمیر مه مخملی مشخص‌تری دارد
سافایر کشمیر در مقایسه با سافایر سریلانکا (سیلان)
- رنگ: سریلانکا روشن‌تر؛ کشمیر سلطنتی‌تر با رنگی متفاوت
- قیمت: سریلانکا اقتصادی‌تر است
- بازار: سریلانکا مناسب جواهر روزمره؛ کشمیر برای کلکسیون و سرمایه‌گذاری
یک نمونه مشهور
«Blue Belle of Asia» از مشهورترین سافایرهای جهان است؛ سنگی ۳۹۲ قیراطی که با قیمت چند ده میلیون دلار مزایده شد و نماد زیبایی سافایر کشمیر محسوب می‌شود.
آیا سافایر کشمیر در ایران وجود دارد؟
در ایران ممکن است با آگهی های متعددی تحت عنوان سافایر کشمیر یا یاقوت کبود کشمیر مواجه شوید ابتدا لازم به ذکر است که واژه یاقوت کبود ترجمه صحیحی برای واژه سافایر (Sapphire) نیست. همچنین تشخیص اصالت و منشا سافایر تنها با تجهیزات گوهرشناسی ممکن است. که در ایران موسسه گوهرشناسی تحسین با داشتن تحهیزات پپیشرفته و گوهرشناسان باتجربه در این زمینه سابقه طولانی دارد.
نظرات کاربران