سیستم fiveSs چیست

گذشته از اصالت و هویت مروارید، ارزش مروارید توسط میزان کیفیتش تعریف میشود .از این رو لازم شد سیستمی جامع و استاندارد برای ارزیابی کیفی یک مروارید یا رشته مروارید ها تعیین شود و توسعه یابد. سالها تلاش و تجربه در زمینه پرورش مروارید و استفاده آن در جواهرات ،ارتو روزاریو از کارگاه طراحی مروارید سیستم ارزیابی برای مرواریدهای پرورشی تعیین کنند که شامل ۵ فاکتور اصلی برای ارزیابی کیفیت مروارید است و معروف است به (autore five s) که بعدا علامت تجاری کارگاه خودش هم شد.

این سیستم شامل درخشندگی ،سطح ،سایه (رنگ) ،شکل ،اندازه است.اساس کار قوانین آرتو در آزمایشگاه گوهرشناسی گوبلین به نام (five s) (shine – surface- shade – shape – size) و با ضمیمه five Ss به ثبت رسید.این سیستم شامل مرواریدهای با ضخامت صدف هم میشود که نشان دهنده یکنواختی و تطابق درست از هر جهت،از ویژگی این سیستم درجه بندی است.

در نتیجه همکاری ارتو و آزمایشگاه گوهرشناسی گوبلین در این زمینه راهی بسیارعالی برای ارزیابی کیفی مرواریده است.ارتباط این ویژگی های کلیدی،میتواند در معاملات مرواریدها  ایجاد اعتماد بنفس و ابزاری کلیدی بین خریداران و فروشندگان باشد.

شکل (shape)

هنگام صحبت و بحث در مورد مرواریدها ،معمولا چشم و ذهن ما تصور چیزی گرد را دارد. اما طبیعتا به ندرت مروارید شکل گرد دارد، بنابراین هرکدام از اشکال مرواریدها در جایگاه خود منحصربفرد است و برخی از بهترین و شناخته شده ترین اشکال در اینجا گذاشته شده است.

نوعی مروارید دارای شیارهای موازی است که حول محور مروارید چرخیده است که آن را مروارید دایره ای مینامند تمام مروارید هایی که دارای این شیارها هستند را می توان در این دسته قرار داد. به استثنا زمانی است که فقط یک شیار دورتا دور باشد در غیر اینصورت مروارید دایره ای نیست.

سایه (shade)

رنگ در مروارید بسیار فریبنده و جذاب است و براحتی نمی توان آنرا تعین کرد ولی در نهایت آنچه بنظر میرسد رنگ است که عبارت اند از:سفید،زرد،صورتی ،سبز،آبی ،بنفش ،قهوه ای و سیاه است که از ۲ ویژگی مختلف ساخته شده است :رنگ زمینه (Body color) و رنگهای فرعی (Overton) که هردو تاثیر قابل توجهی بر ارزش مروارید دارد.

Body color(رنگ زمینه)

دقیقا ماده ای که دورتا دور مرواریدها را پوشش داده است لایه های نازک کربنات کلسیم است و اساسا nacre بشکلی این لایه کریستال های طبیعی را در صدف ها نگاه داشته است وروی هم اضافه شده اند که این مواد از موجود زنده است. اغلب اوقات شامل رنگدانه است که هرکدام در اصل منشا جانواری دارند که از صدف مادر مروارید ساخته میشوند. برای شرح بیشتر،برای مثال:رنگ خاکستری و سیاه در مروارید در صدف لب سیاه ساخته می شود.

Overtone

بهرحال یک مروارید توانایی به نمایش گذاشتن رنگ زمینه را بصورت مجزا دارد و اغلب اشاره به رنگ دیگری بصورت (شره ای) روی سطح دارد که آن را Overtone می نامند .این نشان از عمل متقابل نور در جهات صفحات ماده آلی (nacre) و کریستال های کربنات کلسیم است.این کریستال ها دارای اختلالاتی است مانند: لبه های ناهموارکه با هم تداخل دارد که اغلب با مواد آلی مخلوط شده است که یک یا چند طیف رنگ ممکن است به طور برجسته خودنمایی کند که بسته به اندازه کریستال های کلسیم و مواد آلی دارد.سایه های اورتون معمولا صورتی ،سبز ،آبی یا بنفش است که به صورت کم رنگ اضافه میشود که رازو رمز شکوه و جذابیت مروارید ها است.

رنگ در مرواریدها به دو دسته سفید ها و زردها تقسیم می شود که در پایین معرفی میکنیم:

رنج رنگهای مخلوطی (سایه ها) با دسته سفید (white)

در این دسته ما مرواریدهای برنگ سفید (white) ،استخوانی (ivory) ،نقره ای (silver) ،خاکستری  (grey) ،آبی (blue) و ارتباط آنها با رنگهای زمینه مختلف را بررسی میکنیم.

ارتباط این دسته  با رنگهای زمینه (Hue)

صورتی (pink): سفید مایل به صورتی (white/pink) ،صورتی مایل به سبز (green/pink) ،صورتی مایل به طلایی(gold/pink)

سبز (green) : سبز مایل به سفید (white /green) ،سبز مایل به صورتی (pink/green) ،سبز مایل به طلایی (gold/green)

آبی (blue): آبی مایل به نقره ای (silver/blue) ،آبی مایل به صورتی (pink/blue) ،آبی مایل به سبز  (green/blue)

رنج رنگهای مخلوطی (سایه ها) با دسته زرد ها (yellow)

در این دسته ما مرواریدهای برنگ زرد (yellow) ،کرمی (cream) ،سرخ مایل به شامپاینی (champagne rose) ،سبز (green) ،طلایی (gold) و ارتباط آنها با رنگهای زمینه مختلف را بررسی میکنیم.

ارتباط این دسته  با رنگهای زمینه (Hue)

صورتی (pink): سفید مایل به صورتی (white/pink) ،صورتی مایل به سبز (green/pink) ،صورتی مایل به طلایی(gold/pink)

سبز (green) : سبز مایل به سفید (white /green) ،سبز مایل به صورتی (pink/green) ،سبز مایل به طلایی (gold/green)

آبی (blue): آبی مایل به نقره ای (silver/blue) ،آبی مایل به صورتی (pink/blue) ،آبی مایل به سبز  (green/blue)

ارتباط رنگهای هر دو دسته مرواریدها (زردها و سفید ها) با رنگهای زمینه مشترک است.

جلا (shine)

شرح درخشندگی ،کمیت و کیفیت نور منعکس شده از سطح مروارید و نشان از اثرمتقابل نور از سطح نازک مروارید است.عواملی درخشندگی بیشتربستگی به ضخامت لایه پوششی مروارید و کیفیت سطح مروارید دارد.درخشش میتواند از عالی تا ضعیف متغیر باشد. درخشندگی با کیفت بالا در مروارید بطور بسیار بالایی خیره کننده است.

سطح (surface)

یکی دیگر از ویژگی های شگفت انگیز مرواریدها سطح آن است.بسیاری از اوقات سطح مرواریدها دارای بی نظمی است که قابل مشاهده است که مانند اثرانگشت مالک صفات آن است. وسعت و محل قرار گیری وساختار این ناهمواری ها می تواند روی ظاهر و دوام مروارید تاثیر بگذارد.۲ مورد اساسی که هنگام ارزیابی سطح مروارید در نظر گرفته میشود عبارت اند از: ۱- میزان لکه ها (Blemish) که عبارت اند از: A (تقریبا بدون لکه) تا D (به شدت معیوب) ۲ ـ میزان صدمات (Grain) (حالت ضربه خوردگی دارد) که به صورت موج کوتاهی بروی سطح بنظر میرسد.مواردی که دانه ها مشاهده میشوند در ظاهر مروارید را شکسته نشان می دهد ،همانطور که این شکستگی ها بزرگتر و بیشتر آشکارمی شوند ،آنها را به عنوان ترک در ساختار مروارید میشمارند.

درجات محدوده دانه ها یا صدمات از CL(clear) پاک VSL(very slight)،کمی پاک ،SL(slight) پاکی ضعیف ،MD(medium) متوسط ،HY(heavy) سنگین است.

اندازه (size)

این ویژگی ها شامل ابعاد اندازه گیری بر حسب میلیمتر کل مروارید و ضخامت لایه های ماده آلی Nacre بروی مروارید ها.

ضخامت nacre

کیفیت مروارید بر اساس ضخامت لایه های nacre تعریف میشود. ضخامت nacre بروی هسته انواع مروارید ها تفاوت دارد که در جدول زیر دسته بندی شده است:

بهسازی treatment

کشاورزان زمانی که مرواریدهایشان تمامی شرایط ارزش گذاری را داشته باشند سود بسیاری میبرند،البته این مسایل بندرت پیش میاید.

بهرحال تمامی مرواریدهای پرورشی برای ارائه بازار آماده سازی میشوند:

کشاورزان با شستشو مروارید به روش سایندگی  و غلطاندن در آب غلیظ شده با نمک ،هرگونه بافت چسبیده و اضافی آن را حذف میکنند.البته معمولا با درمان های شیمیایی این مرواریدها را هم سفید  می کنند.

در چین مرواریدهای پرورشی آب شیرین را بوسیله دانه های چوبی ریز در میکسر(مخلوط کن) است تمیز می کنند و بعد از آن روشهای شیمیایی بهسازی  را روی مروارید اعمال می کنند که منجر به درخشش آن می شود.

کشاورزان استرلیایی هم این شستشو را روی مروارید های جنوبی را انجام میدهند ولی مدت زمان بیشتر و سپس به آرامی آنها را صیغل می دهند.

کشاورزان مروارید های تاهیتی ،مرواریدهایشان را در آب تازه شستشو داده و سپس خشک کرده و به آرامی با چرم آن را پولیش می دهند و سپس در مخلوط کن با آب نمک غلیظ و تکه های ریز چوب خیزران می غلطانند.

بعد از آن آنها مرواریدها را از لحاظ شکل ،رنگ، جلا دسته بندی کرده وروانه بازار میکنند. در حالی که درمان موضوعی بحث بر انگیز است در این صنعت انواع درمان به چند دسته تقسیم میشود برای سال های بسیار مروارید پرورشی آکویا قبل از توزیع به بازار این فرایند هارا طی میکردند.

دراین رابطه برای اولین بار نام meashori”” استفاده شد که به زبان ژاپنی “mea” به معنی قبل و “shori” به معنی تعمیراست.معنی اصلی meashori مربوط به مرواریدهای آکویا است که این دسته مروارید را در متیلن الکل غوطه ور میکردند تا ناخالصی سطحی که بی رنگ هستند پاک شوند چون براحتی این دسته ناخالصی ها حذف نمی شوند.

چند روش دیگرهم روی مروارید ها استفاده می شود و تکنیک های جدید برای افزایش درخشش طراحی شده اند و بسیار با هم تفاوت دارند که به عنوان meashori محسوب شده و به عنوان بهسازی شناخته شده اند.

بالا بردن جلا

برخی از meashori یا روشهای جلا دهنده با محلول آب نمک ،آمونیاک و آب  یا آب نمک و متیلن انجام میشود . یکی از تکنیک ها،شامل غوطه ور کردن مروارید به مدت ۱۵ روز در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد در یکی از این مواد،بالاترین جلا را به انجام میرساند.

بهسازی با محلول در مواردی که صفحات nacre  دارای تورم است با بسته شدن و تنگ تر شدن این مشکلات سطحی صاف می شود و منجر به بازتاب بهتر نور و درخشش بالا میشود.

درمان دیگر برای افزایش درخشندگی هوای گرم و خشک است که در دستگاه شبیه خشک کن خشکبار انجام می شود.عملکرد این روش خشک و سفت کردن nacre است. با تنگ کردن فضاهای کوچک باعث انعکاس بهتر نور شده و درخشش مروارید را افزایش میدهد.

هیچ یک از درمان ها دائمی نیست ،جلا در طول زمان رو به محو شدن میرود که بر اساس نوع مروارید روش بهسازی ها هم متفاوت است.محو شدن ممکناست بعد از شش ماه شروع شده و به کندی چند سال طول بکشد.

رنگ کردن dyeing

برخی مرواریدها بطورطبیعی دارای رنگ که عامل رنگ آنها می تواند از جنس مواد آلی یا معدنی باشد.صرف نظر از دسته رنگها ،وقتی پروسه رنگدهی بروی هسته مروارید انجام میشود ،مهره ها تحت تاثیرقرار میگیرد.

مواد اولیه مورد استفاده در رنگهای طبیعی aniline است. aniline قبلا از گیاهان بدست می آمد اما امروزه به طور مصنوعی از مواد بنزن بدست می آید که جزو مواد نفتی محسوب میشود.رنگهای بدست آمده از aniline سایه های برنگ آبی،سبز،بنفش و قهوه ای است که برای رنگ کردن مرواریدها استفاده میشود.

نیترات نقره هم جزو رایج ترین ماده رنگ دهنده است که رنگهای محدوده خاکستری مایل به سبز ،بنفش تا قهوه ای تیره یا تن خاکستری به سیاه و رنگ برنزی است که البته انتخاب این رنگها بستگی به رنگ اصلی مروارید دارد.

هنگامی که تابش پرتو بروی مروارید ها اعمال میشود به طور طبیعی برنگ نارنجی یا بنفش تبدیل میشود که از رنگ اصلی مروارید تیره تر می شود.اما نگاه مشخصامصنوعی است،جلا در نگاه اول مصنوعی بنظر میرسد چون اغلب بسیار بالاست و گاهی اوغات حالت رنگین کمانی دارد. دلیل تغییرات بر اثرپرتو گاما ،بخاطر تاثیرات متقابل عنصر منگنز است،اشعه گاما اغلب برای درمان مرواریدهای آب شیرین به کار میرود چون منگنز آنها بیشتر از مرواریدهای آب شور است.

به جز مرواریدهای Keshi (ریز) که بندرت پیش می آید در این پروسه قرار گیرد،بیشتر مرواریدهای پرورشی آب شور حاوی هسته هستند که توسط اشعه گاما تحت تاثیرقرار میگیرند ولی اجازه میدهد این پروسه انجام شود.تابش اغلب به این مرواریدها تن خاکستری اعم از نقره ای و بندرت مشکی رنگ می دهد دلیلش این است که وقتی هسته تحت تاثیر قرار گیرد برنگ تیره درمیاید و رنگ مشکی میشود.

پوششی Coating

پلیمرهای سیلیکونی ترکیبات غیرعادی پایدار هستند که از عناصر سیلیکون و اکسیژن تشکیل شده اند وقتی برای پوشش مروارید بکار میروند کیفیت سطح را بهبود بخشیده و لکه را به حداقل می رسانند و به جای اینکه میزان جلا مروارید در حالت طبیعی در حد Poor یا Fair باشد در این حالت به درجات Good  وExcellent هم میرسد.

پوشش سیلیکونی ضخیم اغلب اوقات لکه ها و حباب های هوا را پوشش میدهد که منجر به بهبود سطح میشود ولی بعضی مواقع اگر این پوشش نازک و ناقص باشد حالت پوست پوست پیدا میکند که مشکلات هنوز هم واضح است.

استفاده ازپوشش با رنگهای طبیعی به نور حساس هستند و مانند فیلم های عکاسی بمرور تاثیر پذیر میشوند .ازجمله نیترات نقره هم حساس است و اگر مرواریدی آغشته به این ماده باشد از رنگ مشکی به رنگ قهوه ای یا خاکستری تیره در می آید.

چندین مزرعه بزرگ مروارید طلایی کشت میکنند ولی ما مروارید با رنگ مصنوعی طلایی هم داریم. تحقیقات نشان میدهد با استفاده از مواد طبیعی و شیمیایی غیر طبیعی میتوان مرواریدهای آکویا سفید ،مرواریدهای آب شیرین چینی ،مرواریدهای دریای جنوب رابرنگ طلایی در بیاوریم. البته کشاورزان میتوانند با استفاده از گرما بدون مواد شیمیایی هم به این هدف برسند.

سفید کردن Bleaching

مرواریدهای کیفیت پایین آکویا را بعد از سوراخ زدن با مواد شیمیایی سفید میکنندکه سبب جلوه رنگی بیشتر آن میشود.سفید کاری نامناسب می تواند به nacre آسیب برساند و اگر nacre نازک باشد نسبت به سایش حساس میشود.مرواریدهای با کیفیت را سفید نمیکنند چون احتمال اعمال درمانهای دیگر را کاهش میدهد و در نتیجه درخشندگی و دوام را کاهش میدهد. مرواریدهای آب شیرین امریکایی،مرواریدهای سیاه و مرواریدهای دریای جنوب معمولا سفید نیستند با این حال تحت عوامل شیمیایی آنهارا سفید میکنند.

پرداخت کاری Buffing

گاهی اوغات برای بهبود درخشش و حذف خراش های سطحی ،بوسیله مواد شیمیایی یا واکس های مخصوص مروارید را سایش داده و جلا را بالا میبریم.اگر بدون واکس و مواد شیمیایی بتوانیم سطح را از خاک و خراش جزئی تمیز کنیم باز هم قابل قبول است.

پر کردن Filing

مرواریدهای پرورشی بی کیفیت که دارای فضاهای تو خالی (سوراخ ریز و درشت) است به وسیله مواد آپوکسی پر میکنند این کمک میکند که هسته نمایان نباشد و دوام لازم را داشته باشد. مصرف دیگر این روش برای مرواریدهایی است که درشت وبی شکل هستند با این روش مروارید را گرد کرده تا سایز مناسب را داشته باشند. مروارید های طبیعی را که با وزن فروخته میشوند وبسیار گران بها هستند را میتوان نور uv  و تشعشعات  x رادیولوژی تشخیص داد.

تست های تشخیص مرواریدهای پرورشی از طبیعی

سوراخ دریل

وقتی شما با ذره بین سوراخ را نگاه میکنید مروارید های پرورشی دارای خطوط تقسیم شده تیره است که همان لایه های nacre است که دورتادور هسته را پوشش داده است.این خطوط تیره همان Conchilin است که nacreهارا بهم متصل میکند. مروارید های طبیعی دارای یک سری خطوط زرد یا قهوه ای استکه بسوی مرکز هسته کشیده شده (نشان از عمق زیاد nacre) است.مرواریهای سفید اگرهسته اش سیاه باشد قطعا طبیعی است.

بشترین چیزی که در مرواریدها ارزش دارد وزن آن است بخاطر همین مرواریدهای طبیعی سوراخ هایشان اغلب کوچکتر از ۰/۰۴mm (0.16 inch) است تا وزنشان از بین نرود درحالی که مرواریدهای پرورشی قطر سوراخشان متمایل به ۰/۰۶mm (0.024inch) است.

خطوط موازی

وقتی شما مروارید را در مقابل نور شدیدی میگیرید خطوط منحنی و راه راه را میبینید این نشان از پوسته نازک nacre است و اصولا مروارید های پرورشی پوسته نازک دارند با این حال در مرواریدهای طبیعی این حالت مشاهده نمیشود.

رنگ

مرواریدهای پرورشی اغلب دارای رنگ فرعی سبز هستند ولی در نوع طبیعی این حالت نیست اگر هم باشد یکدست است.رنگ مرواریدهای طبیعی پتانسیل درخشندگی و روشنایی بالایی دارد. (این فاکتور دقیق نیست ولی راهنمای خوبی محسوب میشود).

شکل

اگر مروارید کاملا گردی را مشاهده کردید احتمال زیاد پرورشی است مرواریدهای طبیعی تمایل به اشکال کمی نامنظم دارند(این فاکتور دقیق نیست ولی راهنمای خوبی محسوب میشود).

عکسهای رادیولوژی یا رادیو گرافی (اشعه x)

این روش بهترین و دقیقترین روش شناسایی محسوب میشود ولی به علت مخارج و در دسترس نبودن بهتر است از روشهای متذکر شده استفاده شود ولی درصورت ابهام از این روش استفاده کنید.

روشهاس تشخیص مرواریدهای بدلی از اصلی

دندان

اکثر مرواریدهای بدلی را می توان بر اساس بافت سطح تشخیص داد ،مالشمروارید به دندان سریع ترین را تشخیص است.

وقتی به آرامی مرواریدی را گاز میگیرید یا به دندان مالش دهید احساس تکه سنگ بودن را دارید ولی مرواریدهای تقلبی احساس صاف بودن می کنید.

متناوبا بین دندان های نیش خود مروارید را عقب جلو کنید تا بافت را بخوبی حس کنید.اگر هنوز هم در تشخیص مشکل دارید یک مروارید بدلی یا شیشه را بین دندان امتحان کنید کنید حتما تفاوت را احساس خواهید کرد.

اصطکاک

بافت سطح مروارید ریگ مانند است که موقع مالش اصتحکاک لازم را احساس خواهید کرد دومروارید را از یک رشته انتخاب کنید دو مروارید از همان رشته انتخاب کنید.

به میزان اصتحکاک این ۲ مروارید توجه کنید. اگر حالت صاف و لغزنده داشته باشد احتمال زیاد بدلی است اما اگر اصتحکاک حالت مقاومتی داشت مروارید است.

بزرگنمایی

شما میتوانید با مشاهده مروارید زیرذره بین قوی نتایج را تشخیص دهید.

ترک

اگر مروارید خیلی عالی بنظر برسد ممکن است بدلی باشد با این تست می توان کیفیت را هم تعیین کرد در بررسی مروارید می توان لکه ها را با یک مروارید اصلی مقایسه کنید تا تشخیص دهیم بدلی است یا اصلی.

تست overtone

با مشاهده ته رنگ میتوانید نتیجه را تشخیص دهید چون اکثر مرواریدها دارایovertone  هستند.

اگر شما هیچ اورتونی نمیبینید از تست های دیگر استفاده کنید تا مطمئن شوید در حالی که مروارید باید اورتون داشته باشد.(این تست نمیتواند به تنهایی قطع یقین باشد)

سوراخ

توجه داشته باشید این تست برای مروارید های سوراخ داراست اگر سوراخ نداشته باشد و بخواهید سوراخ ایجاد کنید به مروارید ضرر رسانده اید.

سبک و سنگین کردن

این تست تجربی است و علمی نیست ،اندازه گیری وزن مروارید با دست می تواند کمکی برای تشخیص باشد با این حال در کنار آزمایشات دیگر انجام دهید.با دست مروارید را سبک سنگین کنید چون اصولامروارید احساس سنگینی دارد.

تکرار روش را با یک مروارید بدلی انجام دهید اگر احساس اختلاف نکردید مروارید بدلی است.

سرما

در دمای اتاق وقتی مروارید را لمس میکنید (با پشت دست یا انگشتان) حالت سردی احساس میکنید ولی اگر بدلی باشد مخصوصا پلاستیکی احساس گرما میکنید.

فلوروسانس uv

شما با یک لامپ uv میتوانید کنه ها،عقرب ها،لکه های خون و حتی مرواریدها را تشخیص دهید. بسیاری از گونه های مروارید ممکن است تحت اشعه ماورای بنفش واکنش فلورسانس از خود نشان دهد این تست برای تشخیص بدلی یا اصلی بودن مرواریدهای آبالون ،صدف ها،مجموع خانواده آکویا،آب شیرین،دریای جنوب ،تاهیتان سیاه کاربرد دارد.

دراین عکس در سمت چپ مروارید آب شیرین و سمت راست مروارید کورتز (مروارید خلیج کالفرنیا یا مروارید مکزیکی) را مشاهده میکنید.

تست مروارید با آب

بر خلاف تست آتش که برای تشخیص تقلبی بودن استفاده میشوداین تست مخرب نیست . در این تست ما فاکتور تطبیق رنگ فرعی میپردازیم .نمایش رنگین کمانی مربوط به جلا و پدیه نوری اورینت است و بصورت بازی رنگ در سطح که بر اثر واکنش نور با سطح بوجود می آید و میزان آن بستگی به ضخامت nacre دارد.

با درک اینکه پدیده اورینت بسیار خاص و زیبا است به طور واضح اثر هاله (عمدتا رنگ صورتی،بنفش،سبز آبی است) عمیقا آشکار است.مروارید دارای یک سری حلقه های نوری رنگی متحدالمرکز (با رنگهای بتدریج تغییر شونده) است که نمایش آن از قطر مروارید به مرکز است.