لیتوفون (Lithophone) یک ساز موسیقی باستانی و سنتی است که از سنگهای طبیعی ساخته میشود و با ضربه زدن به آنها صدا تولید میکند. این ساز در دسته ی سازهای کوبه ای (پِرکاشن) و زیرمجموعه ی ایدیوفون ها (سازهایی که خود ماده ی سازنده شان بدون نیاز به سیم یا پوست مرتعش می شود) قرار می گیرد.

ویژگی های لیتوفون:

۱. جنس ساز: از سنگ های خاصی مانند بازالت، چرت، یا سنگ های آهکی ساخته می شود که به طور طبیعی قابلیت تولید صداهای واضح را دارند.
2. طراحی: سنگ ها در اندازه ها و ضخامت های مختلف تراشیده میشوند تا نت های موسیقی متفاوت (مثلاً اکتاوهای مختلف) ایجاد کنند.
3. نحوه ی نواختن: با چکش های چوبی، استخوانی یا سنگی به سنگ ها ضربه زده میشود.

تاریخچه و کاربرد:

– لیتوفون ها در فرهنگ های مختلف جهان از جمله ویتنام، چین، آفریقا و اروپا یافت شده اند.
– برخی از قدیمی ترین لیتوفون ها مربوط به دوره های پیشاتاریخ (مانند عصر حجر) هستند و احتمالاً در مراسم آیینی یا ارتباطات استفاده می شدند.
– در ویتنام، لیتوفون های باستانی به نام دان دا (Dan Da) کشف شده اند که قدمت برخی به بیش از ۳۰۰۰ سال می رسد.

نمونه ی یک لیتوفون در آلمان

نمونه ی یک لیتوفون ساخته شده در اتیوپی

مقاله پیشنهادی: سنگ بیت‌لحم: گوهر تاریخی فلسطین در معماری و فرهنگ

نمونه های مشهور:

– لیتوفون های سونگ بان در ویتنام.
– سنگ های صوتی اسکاتلند در اروپا.
– در موسیقی معاصر نیز هنرمندانی از سنگ ها برای ساخت صداهای تجربی استفاده می کنند.

این ساز نمونه ای جالب از رابطه ی انسان با طبیعت و خلاقیت در استفاده از مواد طبیعی برای خلق هنر است.