میانمار(برمه) کشوری شگفت انگیز با جمعیتی فوق العاده متنوع است. این کشور با چین، هند، تایلند، لائوس و بنگلادش همسایه است.میانمار حدود ۶۰ میلیون نفر جمعیت دارد که شامل قومیت ها و گویش های متعدد است. دولت ۱۳۵ گروه قومی را به رسمیت می شناسد که برمه ها (Burmese) اکثریت آنها را تشکیل می دهند. منطقه موگوک (Mogok) با طبیعتی زیبا و خیره کننده با ایالت Shan هم مرز است و محل زندگی قومیت های مختلف بوده اما چیزی که باعث شهرت جهانی این منطقه شده گوهر سنگ یاقوت است.

در دهه ۱۸۷۰، در زمان سلطنت شاه میندون (Mindon) (1853-1878)، فرانسوی ها و انگلیسی ها در حال ساختن امپراتوری های استعماری خود در آسیا بودند. نماینده فرانسوی ها از پادشاه برمه دیدن کرد و از او پرسید که چقدر می خواهد تا به برخی از شرکت های فرانسوی اجازه دهد در موگوک استخراج یاقوت کنند. سپس پادشاه برمه یاقوتی را به مرد فرانسوی نشان داد و از او پرسید که ارزش آن را چقدر تخمین می زند. مرد فرانسوی که هرگز چنین گوهر زیبایی را ندیده بود، گفت که نمی توان ارزش چنین گوهر استثنایی را تخمین زد . پادشاه برمه پاسخ داد: اگر نمی توانید تخمینی برای قیمت آن سنگ به من بدهید، چگونه انتظار دارید که من برای معدنی که آن را تولید کرده است به شما قیمتی اعلام کنم ؟ مرد فرانسوی دیگر هیچ پاسخ به این سوال نداشت و رفت.

بعداً انگلیسی ها از علاقه فرانسوی ها به موگوک و برمه مطلع شدند و ترسیدند که فرانسوی ها منطقه را به دست گرفته و دسترسی به چین را کنترل کنند. آنها با حمایت کنسرسیومی از تاجران جواهرات مستقر در لندن، حمله به برمه را برنامه ریزی کردند که یکی از اهداف اصلی آن کنترل موگوک و معادن یاقوت آن بود.

در سال ۱۸۸۶، بریتانیا موفق شد شمال برمه را تصرف کند. در سال ۱۸۸۹، آنها شرکت Burma Ruby Mines Ltd. را تشکیل دادند. آن ها کارخانه های شستشو و سایر روش های مکانیزه استخراج معدن را در آن جا معرفی کردند و در واقع شهر موگوک را به سمت معادن آبرفتی سوق دادند علاقه فوق العاده به سهام این شرکت باعث شد تا جنگ جهانی اول سودآور باشد. این شرکت کارهای زیادی برای تبلیغ یاقوت های برمه ای در اروپا و سراسر جهان انجام داد. با این حال، مشکلات متعددی از جمله سیل و سرقت وجود داشت. همچنین، ورود یاقوت مصنوعی باعث ترس گسترده و کاهش شدید قیمت ها در بازار شد. این مشکلات در نهایت باعث شد تا شرکت در سال ۱۹۳۱ معادن را رها کند.

در دهه ۱۹۵۰، نویسنده و جهانگرد فرانسوی جوزف کسل (Joseph Kessel) از معادن بازدید کرد و تحت تاثیر آن ها رمان ” موگوک، دره یاقوت ها” را نوشت . این امر باعث افزایش شناخت عمومی موگوک به عنوان خواستگاه بهترین یاقوت های سرخ جهان، به ویژه در میان فرانسوی ها شد.

 نوعی از یاقوت برمه معروف به “خون کبوتر” (pigeon blood)  که هر قیراط  آن  ۴۲۵,۰۰۰ دلار قیمت گذاری شد

پس از خروج شرکت Burma Ruby Mines Ltd از منطقه، استخراج محلی به روش‌های سابق و کوچک مقیاس خود بازگشت. اگرچه به اندازه تولید در مقیاس بزرگ پربازده نبود، اما ثابت کردند که مقرون به صرفه تر و پایدارتر است. زمانی که دولت معادن را در سال ۱۹۶۹ ملی کرد، قاچاق بیداد می کرد.

در سال ۱۹۹۰، مقررات استخراج معدن تسهیل شد و اجازه به سرمایه گذاری مشترک داد. امروزه سرمایه‌گذاری‌های مشترک متعددی بین شرکت‌های خصوصی و دولت، و همچنین سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و سرمایه‌گذاری خارجی در معادن پیدا می کنیم.

گردنبدی از یاقوت برمه به ارزش تقریبی ۸.۷ میلیون دلار

یاقوت و اسپینل عمدتاً توسط رویدادهای دگرگونی – شرایطی که رشته‌های کوهستانی را تشکیل می‌دهند – با سنگ‌هایی که توسط گرما و فشار منطقه‌ای تغییر می‌کنند، تشکیل می‌شوند. یکی از این رویدادهای غول پیکر زمین زمانی رخ داد که صفحه هند با آسیا برخورد کرد. نیروی عظیم این برخورد باعث ایجاد کوه های هیمالیا و یک شرایط زمین شناسی شد که امکان تشکیل بسیاری از سنگ های قیمتی از جمله یاقوت، سافایر و اسپینل را فراهم کرد.

یاقوت و اسپینل معمولا در سنگ مرمر یافت می شوند. رسوبات مرتبط با برخورد بین آسیا و هند در چندین مکان یافت می شود: در تاجیکستان، افغانستان و پاکستان در سمت غربی، در نپال در مرکز، و در ویتنام و میانمار در سمت شرقی. از آنجایی که منشأ زمین شناسی آنها بسیار مشابه است، سنگ های این ذخایر دارای ویژگی های مشترک زیادی هستند. این چالش‌های جذابی را برای گوهرشناسانی که بر روی تعیین مبدا گوهر سنگ ها ازجمله یاقوت کار می‌کنند، ایجاد می‌کند.

گرما و فشار سنگ آهک را در طی برخورد زمین شناسی صفحات هند و آسیا به مرمر تبدیل کرد. در طی آن رویداد دگرگونی، سیالات غنی از نمک و دی اکسید کربن، ناشی از تبخیر، نیز به حرکت درآمدند. برهمکنش بین این سیالات و رسوبات مرمر باعث ایجاد واکنش هایی شد که عناصری مانند آلومینیوم، کروم، منیزیم و وانادیم را آزاد کرد. هنگامی که منیزیم وجود داشت، ترکیبات به صورت اسپینل متبلور شدند. در غیر این صورت، یاقوت‌ها در حفره‌ها و شکاف ها ایجاد می‌شوند.

از سوی دیگر، سافایر های آبی با نفوذهای آذرین همراه است و از رابطه بین نفوذهای آذرین و سنگ دگرگونی به نام متاسوماتیسم (metasomatism) تشکیل می شوند.

منبع : GIA