اپال یکی از جذاب‌ترین سنگ‌های قیمتی جهان است؛ سنگی که به دلیل بازی رنگ خیره‌کننده‌اش همیشه محبوب بوده. اما از آنجایی که بسیاری از انواع اپال کمیاب و گران هستند، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر به نام اپال مصنوعی یا اپال آزمایشگاهی (Synthetic Opal) وارد بازار شد، سنگی آزمایشگاهی که ساختار و رفتار نوری آن به‌طور کنترل‌شده شبیه اپال طبیعی است.
اوپال‌های کوچک برش خورده در ترکیب رنگ‌های مختلف (بالا) و بزرگترین تخته گرد با قطر ۲۲ سانتی‌متر (پایین)
اپال مصنوعی چیست؟
اپال مصنوعی سنگی است که در محیط آزمایشگاهی و معمولاً با استفاده از ذرات کروی سیلیس ساخته می‌شود. این ذرات در گذر زمان به شکل منظم کنار هم می‌نشینند و همان ساختار شبکه‌ای را ایجاد می‌کنند که منبع بازی رنگ در اپال طبیعی است.
نکته مهم این است که اپال مصنوعی با اپال تقلبی متفاوت است؛
اپال مصنوعی متریال واقعی سیلیس دارد، اما اپال تقلبی از شیشه، پلاستیک یا رزین رنگی ساخته می‌شود.
ذرات سیلیس کروی(خشک‌شده روی اسلاید میکروسکوپ)
تاریخچه تولید اولین اپال مصنوعی
در دهه ۱۹۷۰، Pierre Gilson یکی از نخستین افرادی بود که توانست فرایند تولید اپال مصنوعی را به شکلی موفقیت‌آمیز تجاری کند و نمونه‌های او به‌عنوان اولین اپال‌های مصنوعی معتبر در جهان شناخته می‌شوند.
روش او بعدها الهام‌بخش تولیدات مدرن‌تر شد، اما امروز تولیدکنندگان مختلف با فناوری‌های متفاوت اپال مصنوعی ارائه می‌کنند.
اپال مصنوعی چگونه ساخته می‌شود؟
ساخت اپال مصنوعی مستلزم فرایندی چند مرحله ای و زمان بر است که در ادامه به مراحل مختلف آن اشاره می کنیم.
۱. ساخت ذرات کروی سیلیس (Silica Spheres)
در مرحله اول، ذراتی بسیار ریز و هم‌اندازه سیلیس در آزمایشگاه تولید می‌شود. یکنواخت بودن اندازه ذرات، کلید ایجاد بازی رنگ است.
تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از ذرات سیلیس
۲. چینش منظم ذرات (Self-Assembly)
ذرات در محلولی آبی به‌تدریج ته‌نشین شده و در کنار هم قرار می‌گیرند. این ساختار منظم، شبکه‌ای سه‌بعدی ایجاد می‌کند که نور را تجزیه کرده و رنگ‌های رنگین‌کمانی می‌سازد.
رسوب ذرات سیلیس (لوله آزمایشگاهی)
۳. تثبیت ساختار
پس از شکل‌گیری آرایش شبکه‌ای، ساختار سخت و پایدار می‌شود.
(بر اساس منابع علمی: در برخی انواع از مواد تقویت‌کننده یا تجهیزات حرارتی/فشاری استفاده می‌شود، اما روش‌ها میان تولیدکنندگان متفاوت است.)
۴. رنگ‌دهی، برش و پولیش
بر اساس نیاز بازار، اپال مصنوعی ممکن است سفید، سیاه یا رنگی تولید شود. سپس سنگ برش خورده و پولیش می‌شود تا برای جواهرسازی آماده گردد.
اپال مصنوعی
بیشتر بخوانید:
انواع اپال و عوامل موثر بر کیفیت آن
مزایای اپال مصنوعی
۱. قیمت بسیار مناسب‌تر از مدل طبیعی
اپال طبیعی باکیفیت ممکن است بسیار گران باشد، اما اپال مصنوعی با همان ظاهر، قیمتی بسیار کمتر دارد.
۲. مقاومت و پایداری بیشتر
اپال طبیعی امکان ترک‌خوردگی دارد و نگهداری از آن رعایت شرایط خاص دما و رطوبت است اما اپال مصنوعی معمولاً پایدارتر است.
۳. بازی رنگ یکنواخت و قابل کنترل
ساختار آزمایشگاهی باعث می‌شود رنگ‌ها و الگوها زیباتر و یکنواخت‌تر باشند.
۴. مناسب برای استفاده روزمره در جواهرات
چون حساسیت رطوبتی یا حرارتی کمتری دارند و از نظر قیمتی نسبت به نمونه طبیعی ارزان تر هستند برای استفاده روزمره مناسب می باشند.
معایب اپال مصنوعی
- ارزش کلکسیونی بسیار کمتر از نمونه طبیعی
- قابل تشخیص برای گوهرشناس از نظر الگوی ساختاری
- برخی نمونه‌ها ممکن است الگوی “ستونی” یا “شبکه‌ای مصنوعی” داشته باشند
قیمت اپال مصنوعی چقدر است؟
قیمت دقیق بسته به کیفیت، نوع، برند تولیدکننده و اندازه متفاوت است، اما معمولاً:
- از چند دلار برای قطعات کوچک
- تا ۲۰ تا ۳۰ دلار برای هر قیراط در نمونه‌های باکیفیت بالا
این یعنی اپال مصنوعی در مقایسه با انواع طبیعی (که ممکن است هزاران دلار باشند) از نظر مالی گزینه‌ای ایده‌آل و مقرون‌به‌صرفه است.
کاربردهای اپال مصنوعی
- ساخت انگشتر، گوشواره، گردنبند و آویز
- استفاده در وسایل تزئینی
- کاربردهای پژوهشی به دلیل نظم ساختاری ذرات
آویز ساخته شده از اپال مصنوعی
جمع‌بندی
اپال مصنوعی انتخابی عالی برای کسانی است که زیبایی خیره‌کننده اپال را می‌خواهند اما نمی‌خواهند هزینه اپال طبیعی را بپردازند. این سنگ هم زیباست، هم بادوام، و از نظر قیمت بسیار اقتصادی‌تر است. نخستین مدل‌های معتبر توسط گیلسون در دهه ۱۹۷۰ ارائه شد و امروز نسخه‌های پیشرفته‌تر و متنوع‌تری در بازار وجود دارند.
منابع معتبر
- Geology.com – Synthetic Opal Information
- Opal Academy – Synthetic & Imitation Opals (History + Identification)
- Journal of Gemmology – Articles on Synthetic Opals by Karl Schmetzer
- Jewellery Business – Knowing and Recognizing Synthetics
- The Opal Dealer – Lab Created vs Natural Opal
نظرات کاربران